Integracja sensoryczna
Integracja sensoryczna to taka organizacja bodźców, która umożliwia ich późniejsze wykorzystanie. Nasze zmysły dostarczają nam informacji dotyczących stanu fizycznego naszych ciał i środowiska, które nas otacza. Codziennie do naszych mózgów docierają niezliczone bodźce sensoryczne, ponieważ widzimy i dotykamy olbrzymią ilość przedmiotów o różnych kształtach, kolorach, fakturach, słyszymy przeróżne dźwięki: muzykę, szepty, odgłosy zwierząt i maszyn, smakujemy potrawy, czujemy intensywne zapachy, czujemy także swoje ciało, kierujemy nim, żeby wykonać określoną aktywność. Wykonywanie tych wszystkich czynności wymaga zaangażowania układu sensorycznego – nie jest tajemnicą, że człowiek odbiera świat za pomocą zmysłów. Prócz tych najbardziej znanych: dotyku, wzroku, słuchu, smaku i węchu mamy jeszcze dwa zmysły: przedsionkowy i proprioceptywny. Mimo że są mniej znane od pięciu powyższych, to w połączeniu ze zmysłem dotyku są bazowymi systemami człowieka, na podstawie których dojrzewają pozostałe zmysły.
Czym jest szósty i siódmy zmysł?
Propriocepcja to najwcześniej rozwijający się system zmysłowy. Proprioceptory zlokalizowane są w mięśniach, stawach i ścięgnach, oczach, uszach przesyłają sygnały do ośrodka koordynacyjnego, dzięki nim wiemy, czy poruszamy się, czy stoimy oraz gdzie znajdujemy się w przestrzeni. Zmysł przedsionkowy, zwany również zmysłem równowagi, odpowiada za czucie naszego ciała w przestrzeni, czyli daje nam informację, gdzie znajduje się nasze ciało względem przyciągania ziemskiego, wpływa na właściwe napięcie mięśniowe, prawidłową postawę ciała, koordynację, umiejętność czytania i wiele innych. System przedsionkowy nierozerwalnie współpracuje z systemem proprioceptywnym.
Rola mózgu
Mózg musi odebrać ogromną ilość informacji dostarczanych przez zmysły, a później odpowiednio je uporządkować, jeśli człowiek ma się poruszać, uczyć i zachowywać w sposób produktywny. Mózg lokalizuje, sortuje i organizuje docierające bodźce. Gdy bodźce przepływają w sposób dobrze zorganizowany czy też zintegrowany, mózg może je wykorzystać do tworzenia percepcji i zachowań, a także do uczenia się. Wówczas odbieramy i widzimy świat jako przyjazne środowisko. Potrafimy również trafnie ocenić sytuację, w której się znajdujemy i co najważniejsze, nasze reakcje są adekwatne do zaistniałej sytuacji. Gdy przepływ bodźców jest zdezorganizowany – nasz mózg ma problem z właściwym odbiorem i przetwarzaniem bodźców sensorycznych, wówczas życie i funkcjonowanie w społeczeństwie jest bardzo trudne.
Integracja sensoryczna w skrócie
Integracja sensoryczna…
- To podświadomy proces zachodzący w mózgu (zachodzi bez udziału naszej świadomości tak jak oddychanie);
- Ma swój początek w łonie matki, gdy mózg płodu zaczyna wyczuwać ruchy jej ciała i towarzyszy nam do końca życia;
- Porządkuje informacje pobrane przez zmysły (smak, wzrok, słuch, dotyk, powonienie, ruch, grawitacja, pozycja);
- Nadaje znaczenie temu, co jest doświadczane, przez selekcję informacji i wybór tego, na czym mamy się skupić;
- Pozwala nam celowo działać i celowo reagować na sytuacje, których doświadczamy (tzw. odpowiedź adaptacyjna);
- Tworzy fundamenty adaptacji i zachowań społecznych.
Dla kogo zajęcia terapii integracji sensorycznej?
Rodzicu, jeśli zaobserwujesz, że Twoje dziecko:
- Jest niespokojne, płaczliwe, ma problemy z zaśnięciem, często wybudza się w nocy;
- Nie lubi się przytulać, nie lubi niespodziewanego dotyku lub przeciwnie nadmiernie obściskuje, dąży do mocnego kontaktu fizycznego;
- Ma trudności z jedzeniem;
- Nie jest samodzielne;
- Jest niezdarne, nieskoordynowane;
- Nie znosi metek przy ubraniach;
- Ma trudności z utrzymaniem równowagi, często potyka się na prostej drodze;
- Odmawia ubierania nowych rzeczy, woli nosić stare, znoszone ubrania;
- Często wpada na stojące przedmioty;
- Nadmiernie zwraca uwagę na brudne dłonie, unika brudzących zabaw;
- Ma problem z koncentracją uwagi, często się rozprasza;
- Nieadekwatnie dopasowuje siłę do zadania;
- Jest nadruchliwe, nie może usiedzieć w jednym miejscu, często zmienia aktywności i pozycje ciała;
- Unika zabaw zespołowych z kolegami, rodzeństwem, jest kiepskim zawodnikiem, czuje się zagubione na boisku;
- Uwielbia huśtawki i karuzelę lub ich unika;
- Sprawia wrażenie, że nigdy się nie męczy lub przeciwnie męczy się bardzo szybko;
- Jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża, bywa uparte, niezadowolone bez przyczyny, ciężko zrozumieć przyczynę jego zachowania;
- Porusza się nieadekwatnie do sytuacji zbyt wolno lub zbyt szybko;
- Uwielbia ekstremalne przeżycia, szybką jazdę na nartach, szybkie zjeżdżalnie wodne, ciągle mu mało, nie zwraca uwagi na niebezpieczeństwo;
- Trudno mu nauczyć się jazdy na rowerze;
- Czuje się niepewnie na niestabilnym podłożu np.: materacu;
- Ma problem z zaplanowaniem wykonania czynności, nie wie, od czego zacząć;
- Przejawia duży lęk przed upadkiem lub wysokością, okazuje niepokój, gdy musi oderwać nogi od podłogi, np.: wejść na schody;
- W nowym miejscu czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu, by odnaleźć się w nowym otoczeniu;
- Nie toleruje zabiegów higienicznych np.: mycie głowy, kąpiel, obcinanie włosów, paznokci;
- Ma trudności szkolne np.: z czytaniem i pisaniem, cięciem nożyczkami, odwraca litery, cyfry, ma trudności z przepisywaniem z tablicy, nie ma dominacji jednej ręki.
Koniecznie zgłoś się na diagnozę procesów przetwarzania sensorycznego!